وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا-گسترش قاره است

مقدمه نوشتار

برخی رویداد های مهم رخ داده در زمین از بدوا پیدایش نطفه اولیه حیات که حدود سه و نیم میلیارد سال قبل تا تکامل انسان و پیدایش آدم به عنوان اولین انسان تکامل یافته از نسل قبل از خود و پدیده هائی که در سرنوشت زمین و حیات نقش موثری داشته اند در قالب ایات متشابه در قرآن بیان شده و هدف از بیان آنها در 1400 سال قبل ادله و دلیلی است برای زمان های بعد که علوم طبیعی به کشف آن واقعیت ها دست یابد و انسان به حقانیت خداوند متعال یقین حاصل کند. خداوند که از گذشته و آینده تحولات علم و تمدن و تفکر انسانها آگاه است و قرآن را برای همه نسل ها نازل کرده میدانست که در عصر شکوفائی علم اعتقاد به خداوند در بین دانشمندان علوم  رنگ می بازد، بعلاوه کلمات کلیدی برای دانشمندان و کشف واقعیت ها برجسته می شود و ادله علمی معیار مقایسه برداشت ها و تفکرات می گردد.

نکات برجسته و مهم در رخداد های حیات و پیدایش زمین و کیهان و علوم طبیعی و فیزیک را در قالب آیات متشابه برای حقانیت وجود خالق متعال بیان داشته که همه اعجاز علمی قرآن در این زمان است .حدود دو قرن است که علوم طبیعی به پیشرفت های شگفتی دست یافته است و ما میتوانیم با استفاده از واقعیت های علمی کشف شده به مفاهیم برخی کلمات که به عنوان اعجاز قرآن است برسیم ولی متاسفانه تصورات ذهنی کهن  که یادگار نظرات گذشتگان مطابق علم آن زمان بیان شده و بدون تغییر از هزار سال قبل بر باور ما نشسته و قرآن بر آن مبنا تفسیر میشود پرده ای بر واقعیت های علمی آیات متشابه انداخته و شبهات فراوان ایجاد و بازار ایراد علمی بر آیات قرآن که به ناحق و خلاف نظر واقعی قرآن است همچنان داغ است.

ما به عوض تجدید نظر در آن نظرات و مقایسه آیات با علم روز و رفع ابهام و شبهات با دفاع غلط بازار این شبهات را داغ تر و لطمه بیشتر به واقعیت های علمی آیات متشابه وارد میکنیم. یکی از بسیار موارد این قبیل آیات موضوع ایه والارض بعد ذلک دحاها است که در ادبیات دینی ما به دحوالارض مشهوراست. به آیات سورهنگاه کنیم.

دحو الارض واقعه مهمی در زمین است که در زمان مشخصی رخ داده و ما برای این رخداد ارزش بالائی قائل هستیم. بین آنچه که ما تصور میکنیم و آنچه که قرآن بیان میکند تفاوت بسیار است. این رخداد در سرنوشت حیات بسیار با اهمیت است و قرآن این واقعه را با بیان شیوا و شفاف به عنوان برگی زرین از تاریخچه حیات در زمین بیان داشته. دانستن  واقعیت علمی این آیه که به آیات قبل و بعد از آن ارتباط ناگسستنی دارد راز نهفته در آن را برملاء میکند. ابتدا ایات 27 الی 33 سوره نازعات را با هم مرور می کنیم و با مقایسه با علم زمین شناسی و پیدایش  حیات راز نهفته در آن را کشف می کنیم و به اعجاز علمی قرآن ایمان بیاوریم و از مقایسه آیات متشابه با آخرین دست آورد های علمی نهراسیم و در دیدگاه گذشتگان باز بینی کنیم.

أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا- رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّاهَا- وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا- وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا- أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا- وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا- مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ-ایا خلق شما مهمتر است یا بنای اسمان –آسمانی که سقف آن را بالا برد و سپس آن را سر و سامان داد-و شب آن را تاریک و روزش را روشن گردانید-و بعد از آن زمین را گسترش داد-و در آن چشمه ها و مراتع را بیرون آورد- و کوه ها را استوار و پا برجا قرار داد که متاعی است برای شما و چارپایان شما.

مفهوم سماء در این آیه و نقش آن در پدیده حیات

ساختن سماء را با خلقت انسان مقایسه فرموده .بنابراین باید رابطه ای با هم داشته باشند وسماء هم با توجه به اشاره شب و روز سماء یا جو زمین است. جو زمین اگر بنا نشده بود حیات و درون آن انسان هم وجود نداشت. برای درک سماء و اینکه با تحولات زمین اولیه در ارتباط است به سه آیه 9 الی 11 سوره فصلت توجه فرمائید. آیات قرآن با هم ارتباط تنگاتنگی دارند .

قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِي خَلَقَ الْأَرْضَ فِي يَوْمَيْنِ وَتَجْعَلُونَ لَهُ أَندَادًا ذَلِكَ رَبُّ الْعَالَمِينَ- وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ- ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ زمین در دوره خلق میشود و پوسته جامد بر روی آن قرار داده میشود و روی آن چهاردوره اقوات برنامه ریزی میشود و سپس به سمائ دودی و تاریک زمین پرداخته میشود (سرو سامان داده میشود) و به زمین و سمائ آن خطاب میشود-فقال لها وللارض موید این است که سمائ و زمین یک مجموعه و با هم هستند. یعنی سمائ کیهان نیست کیهان سقف ندارد که بالاببرد، اشتباهی که بسیاری به عمد آنرا مرتکب میشوند و شبهه خلق میکنند.

أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا-آیا خلقت شما با عظمت است یا آسمانی که بنا شد و سقف آنرا بالا برد و سپس آنرا سامان داد. زمین درابتدای خلقت جو نداشت و پس از آنکه نطفه اولیه حیات در اقوات خلق شد، دور زمین یک جو اولیه با لایه نازک و یک پارچه وجود داشت از بخار آب، آمونیاک،گاز های ئیدروژن و متان که از درون زمین به بیرون رخنه کرده بود و گرانش زمین آنها را نگه داشته بود تا به فضا پرتاب نشوند. این لایه مملو از غبار آتش فشان های فعال و بخار آب اشباع و حرارت بالای نقطه جوش آب .جوی تیره و تار که قرآن آنرا به دخان تشبیه کرده است. این رخ داد بر اساس جدول زمانبندی پیدایش زمین حدود سه و نیم میلیارد سال قبل به وقوع پیوسته است. یک و نیم میلیارد سال دیگر سپری شد و سماء زمین در حال تحول و تکامل خود برای ایجاد هفت طبقه جو بود. ئیدروژن عنصر غالب در این جو است فعالیت آتش فشانها، برخورد شهاب سنگ ها و باران سیل آسا و ابرهای متراکم و تحولات پوسته جامد زمین شب و روز زمین را دگرگون کرده بود .روزها غبار و دخان موجود در جو زمین مانع از رسیدن نور خورشید به زمین و تاریک و به عکس فعالیت شدید آتش فشان ها شب  آن را روشن کرده بود. بعلاوه آسمان سقف نداشت که نور خورشید درون آن با برخورد با ملکول های آرام درآن مانند جو امروزی روشن شود.

به تصویر زیر و با تشکر از ناسا برای استفاده از آن توجه فرمائید.در تصویر سطح زمین در بدو تشکیل پوسته جامد در حالی که خورشید کم نور تر از خورشید کنونی و بسیار نزدیک تر به آن است با مقایسه با زمین کنونی دارد میدرخشد نشان داده شده است. در تصویر روز زمین در آن زمان را به تصویر کشیده است ولی آسمان به دلیل عدم وجود جو تاریک و سیاه است. 

مفهوم وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا

زمین بعد از خلق اولیه تک سلولی حیات در سه و نیم میلیارد سال پیش سه دوره تاریکی پانصد میلیون ساله جو را پشت سر گذاشته و وارد یک دوره پانصد میلیون ساله تولید اکسیژن و  تبدیل یک طبقه جو به هفت طبقه میشود. زمین آرام میشود و سقف آسمان زمین بالا میرود و هفت طیقه جو آن سر و سامان میگیرد - رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّاهَا. این رویداد در حدود یک میلیارد سال قبل اتفاق می افتد و اکو سیستم زمین آماده پذیرائی اولین تک سلولی هسته دار با غشاء هسته ای و ژن کامل می شود. با آرامش زمین و مستقر شدن هفت جو  زمین و حفاظ آن شب و  روز ماهیت خود را بدست میآورند. اینجا است که وَأَغْطَشَ لَيْلَهَا وَأَخْرَجَ ضُحَاهَا اتفاق می افتد .روزش را روشن و شبش را تاریک میگرداند. اعجاز علمی قرآن را که در 1400 سال قبل بیان فرموده را مشاهده کنید. زمین هنوز دوره پرکامبرین را میگذراند که تا 570 میلیون سال قبل ادامه داشته است که پر سلولی های گیاهی و جانوری آماده ادامه تکامل موجودات برروی خشکی میشوند به جدول زیر که از داده ها ی زمین شناسی از ارنست مایر دانشمند برجسته زمین شناسی اقتباص و تهیه کرده ام توجه فرمائید

داستان ما برای رسیدن به وَالْأَرْضَ بَعْدَ ذَلِكَ دَحَاهَا که بعد از زمان بندی جدول فوق صورت گرفته است مطابق فرموده قرآن بعد ذلک ادامه دارد. بعد از تثبیت شب و روز زمین گسترش مییابد .زمین اینجا معنی خشکی میدهد و نه کره زمین. دوره فوق از 4/6 میلیارد الی 570 میلیون سال اتفاق افتاده است.

گسترش زمین بعد از رویداد های بیان شده

از570 الی 240 میلیون سال پیش وقایع مهمی در زمین اتفاق میافتد وت کامل زمین و موجودات وارد مرحله جدیدی میشوند. این دوره را پالئوزوئیک یا دیرینه زیستی مینامند که دوران اول زمین شناسی معروف است و در حقیقت دوره پرکامبرین دوره ماقبل از دوران بشمار می اید. دوره دیرینه زیستی خود به شش زیر دوره تقسیم می شود که در جدول شماره 2 نشان داده میشود.

زمین دراین دوره از یک قاره بزرگ تشکیل شده است زمین یعنی خشکی و کره زمین منظور نیست. رشته کوه ها هنوز به وجود نیامده اند و جانوران مراحل اولیه تکامل خود را میگذرانند. مهره داران و گیاهان از آب وارد خشکی میشوند و میلیون ها سال طول میکشد تا دوزیستیان برروی خشکی مستقر شوند و خزندگان در اواخر این دوران زمین را در اختیار خود داشتند و گیاهان هم نوع خاص خود و با ساقه غیر چوبی سطح زمین را فرا میگیرند. این دوره ها همه مشمول بعد ذالک در ایه فوق میگردد و ما به زمان این رخ داد عظیم و سرنوشت ساز در تاریخ زمین میرسیم .این اتفاق در دوره بعدی روی میدهد.

دوره مزوزوئیک وپیدایش قاره ها وگسترش زمین

این دوره به دوره میان زیستی معروف است تغییرات وسیع پوسته جامد زمین و جدا شدن قاره ها و گسترش خشکی ،پیدایش کوه ها و چشمه ها و مراتع زمینه را برای پیدایش پستانداران آماده میسازد. این دوره از 225 تا 65 میلیون سال پیش رخ داده است . درسه زیر دوره زمین شناسی تریاس، ژوراسیک و کرتاسه تشکیل شده است وایه والارض بعد ذلک دحاها مربوط به زمان ژوراسیک است.

أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءهَا وَمَرْعَاهَا- وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا- مَتَاعًا لَّكُمْ وَلِأَنْعَامِكُمْ-زمین گسترش می یابد.ارض دراینجا خشکی معنی میدهد و بسیاری از مغرضین و معاندین زمین را کره زمین گرفته اند و به قرآن این شبهه را وارد میکنند که خداوند فرموده کره زمین را پهن کردیم در حالی که به آیه بعد توجه نمیکنند که فرموده اخرج منها مائ ها و مرعاها. ازآن خشکی ها چشمه ها و مراتع را بیرون می آورد و کوه را استوار و پا برجا قرارمیدهد. باران های سیل اسا با آرامش زمین متعادل تر میشود و گسترش خشکی ها و ایجاد کوه ها باعث ذخیره آب باران و گردش و چرخش هوا و مساعد شدن زمین برای رویش گیاهان پهن برگ و مراتع که برای شما انسان وچارپایانتان متاعی است تا بهره مند شوند.

بنابراین با استناد به تاریخچه زمین و تحولات روی آن معنی والارض بعد ذلک دحاها روشن میشود. زمین دراین رویداد متولد نمیشود بلکه قاره ها پا به عرصه وجود مینهند و این برنامه ریزی ذات باریتعالی برای ادامه روند تکامل موجودات و پیدایش انسان تکامل یافته است به جدول شماره 3 مراجعه فرمائید.

خزندگان غول پیکر و دایناسورها حاکمیت زمین را از آن خود کرده اند و ایجاد مزاحمت برای ظهور نسل جدیدی از خلقت حیات و آنها میبایستی از صحنه روزگار محو شوند تا روند تکامل راه خود را دنبال کند.

انقراض دایناسورها در این دوران و قبل از پیدایش پستانداران حکمتی الهی بوده است. خزندگان و دایناسورها همه آیات خداوند بودند که خداوند در زمین آنها را منسوخ کرد و به جای آنها آیه دیگری جایگزین کرد

مَا نَنسَخْ مِنْ آیةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیرٍ‌ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا ۗ أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَیٰ کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ‌ -هیچ آیه را ما منسوخ نمی کنیم و به فراموشی نمی سپاریم مگر مانند آن یا بهتر از آن را جایگزین میکنیم که خداوند قادر متعال است .

وَإِذَا بَدَّلْنَا آیةً مَّکانَ آیةٍ ۙ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا ینَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنتَ مُفْتَرٍ‌ ۚ بَلْ أَکثَرُ‌هُمْ لَا یعْلَمُونَ و چون آیه ای را با آیه دیگری تعویض گردد خداوند به نازل کردن آن علم و آگاهی دارد میگویند تو مفتری در حالی که بسیاری از آنها علم آن را ندارند. دراین آیه میفرماید آیه ای را برمیداریم و بجای آن آیه دیگری میگذاریم-وَإِذَا بَدَّلْنَا آیةً مَّکانَ آیةٍ ۙبنابراین نبایستی آیه منسوخ شده در قرآن منظور باشد در قرآن ناسخ و منسوخ نداریم.

بنابراین این آیات نمی تواند در ارتباط با آیات قرآن باشد در طبیعت همه پدیده ها آیات الهی هستند و میتوانند این مفهوم را از آن استنباط کرد. مفسرین محترم برای اینکه آیه ای از قرآن را منسوخ نکنند آیه را حکم معنی کرده اند که صحیح نمی تواند باشد. در جدول شماره 3 دوره مهم تحولات پوسته جامد زمین و پیدایش قاره ها،کوه ها و مراتع را نشان میدهد و بدین طریق ما به مفهوم علمی و واقعی والارض بعد ذلک دحاها می رسیم و یکی دیگر از اعجاز علمی قرآن را بر ملا و عیان می سازیم. سید محمد تقوی اهرمی- دهم بهمن 1397